Μέτρηση ταχύτητας – Δρομόμετρα

Οι αποστάσεις στα ημερολόγια των καραβιών αρχικά αναφέρονταν ως ημέρες ταξιδιού. Αργότερα, υπολογίζονταν από την ταχύτητα του πλοίου επί το χρόνο πλεύσης. Ο υπολογισμός της ταχύτητας ήταν χρήσιμος και για την επιβεβαίωση του στίγματος. Η παλαιότερη μέθοδος υπολογισμού της ταχύτητας ήταν το «κούτσουρο των Ολλανδών» (Dutchmen’s log). Πέταγαν στη θάλασσα από την πλώρη ένα ξύλο που επέπλεε, και μετρούσαν την ώρα που το ξύλο θα έφθανε στη πρύμνη του πλοίου. Καταχωρούσαν το αποτέλεσμα στο βιβλίο καταστρώματος (logbook).

Αργότερα το κούτσουρο δέθηκε με σχοινί, και το μήκος που ξετυλίγονταν στο χρόνο που χρειαζόταν να αδειάσει μία κλεψύδρα ήταν η ταχύτητα πλεύσης. Άγγλοι ναυτικοί τον 17ο αιώνα τελειοποίησαν το σύστημα και κατασκεύασαν το κοινό δρομόμετρο ή την παρκέτα που χρησιμοποίησαν οι Γαλαξειδιώτες ναυτικοί.

Αποτελείτο από την ανέμη, το δέλτα, και το παρκετόσχοινο. Ήταν ένα πλατύ κομμάτι ξύλου σε σχήμα τμήματος κύκλου (δέλτα) με μολυβένια βαρίδια στη κυρτή επιφάνεια ώστε να στέκεται όρθιο στο νερό. Συνδεόταν με τρία ζύγια με το σχοινί μέτρησης (παρκετόσχοινο) που είχε κόμπους κάθε 47¼πόδια με αριθμημένο λευκό πανάκι σε κάθε κόμπο και ήταν τυλιγμένο σε ανέμη με δυο λαβές. Καθώς πέταγαν το ξύλο από τη πρύμη στη θάλασσα, αυτό έμενε στάσιμο, και με την κίνηση του πλοίου ξετυλιγόταν το σχοινί σε ρυθμό ανάλογο με τη ταχύτητα κίνησης του πλοίου. Άρχιζε το ξετύλιγμα και μόλις φαινόταν ο πρώτος κόμπος ο καπετάνιος αναποδογύριζε την κλεψύδρα (αμμωτό) και όταν άδειαζε όλη η άμμος φώναζε στοπ, ο ναύτης που κρατούσε την ανέμη σταμάταγε το ξετύλιγα και διάβαζαν τον αριθμό στο πανάκι του τελευταίου κόμπου και αυτή ήταν η ταχύτητα σε ναυτικά μίλια την ώρα (ή κόμβους όπως συνηθίζεται να λέγεται) αφού η κλεψύδρα, το αμμωτό των ναυτικών, με ένα αναποδογύρισμα μετρούσε χρόνο 28 δευτερολέπτων.

Εξέλιξη του κοινού δρομόμετρου ήταν τα ρυμουλκούμενα δρομόμετρα (όπως το harpoon), που κατέγραφαν τον αριθμό των στροφών των πτερυγίων τους (ελίκων) που περιστρέφονταν ανάλογα με τη ταχύτητα του σκάφους.
Αργότερα κατασκευάστηκαν μηχανικά δρομόμετρα που ήταν μόνιμα προσαρμοσμένα στο πυθμένα (γάστρα) του σκάφους, τα δρομόμετρα γάστρας. Οι δε στροφές καταγράφονταν σε όργανο πάνω στη γέφυρα.